امام خمینی –قدس سرّه شریف – می فرمایند:
شک نباید کرد که انقلاب اسلامی ایران از همه ی انقلاب ها جداست ؛ هم در پیدایش و هم در کیفیت مبارزه و هم در انگیزه ی انقلاب و قیام ، و تردیدی نیست که این یک تحفه ی الهی و هدیه ی غیبی بوده ازجانب خداوند منّان … عنایت شده است.
یکی از فراز های مهم و سرنوشت ساز انقلاب اسلامی تظاهرات و راهپیمایی تاریخی مردم در عاشورای سال 1357 است با آغاز محرم امام خمینی با صدور پیامی که برخاسته از ماهیت و فلسفه ی قیام عاشورا بود : فرمودند: محرم ماهی است که باید مشت گره کرده آزادیخواهان و استقلال طلبان و حق گویان برتانک ها و مسلسل ها و جنود ابلیس غلبه کند و کلمه حق ، باطل را محو نماید .با وجود برقراری حکومت نظامی ، مردم در اولین شب محرم به خیابان ها آمدند امّا رژیم ،عزاداران حسینی را به گلوله بست . کشتار بی رحمانه ی مردم در جنوب تهران و سایر شهرهای کشور زمینه را برای راهپیمایی عظیم تاسوعا و عاشورا فراهم کرد .
جمعیتی که در تهران با نظمی شگفت آور به سوی میدان آزادی حرکت کردند ،حدود 4 میلیون نفر و در سراسر کشور بالغ بر16 میلیون نفر برآورد شده است. این راهپیمایی عظیم سراسری ناظران خارجی را شگفت زده کرد ؛ به گونه ای که در ظهر عاشورای 1357 تحلیل گران مسائل سیاسی و خبر گزاری های مختلف جهان عمر حکومت شاهنشاهی را در ایران پایان یافته تلقی کردند.
در چنین شرایطی بود که برژینسکی و شورای امنیت ملی آمریکا به دنبال اجرای کودتا و به راه انداختن حمام خون در ایران بودند اما کارتر وزیر امورخارجه و سازمان سیا، به فکر فریب مردم از طریق جایگزینی بختیار به جای شاه و سوار شدن بر موج انقلاب بودند.
به دنبال این عمل ژنرال هایزر معاون نیروهای
آمریکا در اروپا در 13 دی ماه 1357 به ایران فرستاده شد.
.
وظیفه ی ژنرال هایزر ، هماهنگی با سران ارتش ، برای حمایت از دولت بختیار و در صورت لزوم انجام کوتای نظامی علیه انقلاب و حفظ مراکز راهبردی مورد نظر آمریکا بود.
به دستور امام خمینی ، تشکیل « شورای انقلاب اسلامی » اعلام شد. شورای انقلاب مؤظف گردید به بررسی چگونگی روی کار آمدن دولت موقت ، نحوه ی انتقال قدرت و مقدمه های تصویب قانون اساسی جدید بپردازد.
روز 26 دی ماه محمد رضا شاه و همسرش ، پس از تشکیل شورای سلطنت، از ایران گریختند. با این که قرار بود شاه به آمریکا برود ، کاتر با فریب کاری او را به مصر فرستاد . به دنبال اعلام خبر فرار شاه از رادیو ، جشن و سروری بی سابقه در سراسر کشور برپا شد.
امام خمینی از نظامیان خواست پادگان ها و خدمت در ارتش شاه را ترک کنند. در پی آن فرار افسران و سربازان از پادگان ها،سرعت گرفت. در راه پیمایی عظیم و تاریخی روز اربعین مصادف با 29 دی ماه 1357 مردم بار دیگر نفرت خود را از حکومت پهلوی و در خواستشان را مبنی بر اسقرار «استقلال ، آزادی جمهوری اسلامی » تکرار کرد.
امام خمینی اعلام کرد که به زودی به ایران باز خواهد گشت تلاش آمریکا و بختیار برای به تعویق انداختن سفر وی به نتیجه نرسید.
با وجود مخالفت آمریکا ، دولت بختیار و مخالفان غیر مذهبی حکومت شاه و تلاش های آن ها برای به عقب انداختن بازگشت امام خمینی ، هم چنان سوء قصد به جان وی ، امام در 12 بهمن 1357 .
.
در میان عظیم ترین استقبال تاریخی ، به ایران باز گشت.
ایستادن امام خمینی بر پله های هواپیما در فرودگاه مهر آباد ، نماد خاتمه یافتن دوران استیلای بیگانگان برکشور و آغاز عصر جدیدی در تاریخ سیاسی ایران مبتنی بر استقلال و احیای ارزش های اسلامی و ملی بود..
دراین زمان درگیری میان نیروهای ارتش ، آغاز شده بود . بسیاری از سربازانی که مجبور به تیر اندازی به طرف مردم بودند سلاح خود را به طرف فرماندهانشان نشانه می گرفتند ، یا از میدان درگیری می گریختند . شدیدترین کانون در گیر بود که در روز عاشورا ، فرماندهان آن در حالی که برای حمله به مردم آماده می شدند ، به گلوله بسته می شدند.با شدت گرفتن در گیری ها ، ساعت حکومت نظامی در تهران 5/7 ساعت طولانی تر شد چرا که با تلاش ژنرال هایزر آمریکایی ، فرماندهان نظامی در صدد کودتا بودند تا با دستگیری امام خمینی و سایر شخصیت ها انقلاب را به شکست بکشانند.
امام خمینی در همان روز اعلامیه ای اعلام کرد ، با صدور اعلامیه ی امام خمینی در 21 بهمن ماه ، مردم از نیروی هوایی که لشکر گارد شاهنشاهی به آن حمله کرده بود ، حمایت کرد.با مشاهده ی این و ضع و سقوط یکی پس از دیگری پادگان ها شورای فرماندهان ارتش ، طی اطلاعیه ای بی طرفی خود را اعلام کرد.
سرانجام رژیم سلطنتی شاه که ایران را تا مرز یک کشور مستعمره ی تحت سلطه آمریکا پیش برده بود در 22 بهمن ماه به طور کامل سقوط کرد و مردم با شنیدن صدای انقلاب از رادیو در 22 بهمن 1357با سرور و شادی وصف ناپذیری پایان پادشاهی و طلیعه ی انقلاب اسلامی را جشن گرفتند . پیروزی انقلاب اسلامی ایران حادثه ی بزرگی بود که حیرت جهانیان را برانگیخت و حادثه ی بزرگ قرن نام گرفت.
ارتشبد حسین فردوست در خاطرات خود می گوید ک هنگامی که تظاهرات عظیم تاسوعا و عاشورا پیش آمد ، محمد رضا و ازهاری با هلیکوپتر ( چرخ بال ) تمام سطح شهر را بازدید کردند. محمدرضا خطاب به ازهاری گفت : «همه ی خیابانها مملو از جمعیت است پس موافقین من کجا هستند ؟ »ازهاری پاسخ داد: « در خانه هایشان ».
آخرین امید محمد رضا به یأس بدل شد و گفت :« پس فایده ی ماندن من در این مملکت چیست ؟» ازهاری پاسخ داد : این بسته به نظر خودتان است».
برخی از شعارهای محوری مردم در سراسر ایران این بود:
رفراندوم عاشورا ،پیام ما به دنیا
الغای شاهنشاهی ، حکومت اسلامی
این شاه آمریکایی ،اخراج باید گردد
حکومت اسلامی ایجاد باید گردد.
امام در سخنرانی خود در بهشت زهرا در همان روز 12 بهمن ضمن تسلیت گفتن به خانواده شهدا فرمودند : « من به پشیبانی این ملت، دولت تعیین می کنم . ما نمی گذاریم ذلت های سابق اعاده شود».
با پیشنهاد شورای انقلاب ، مهندس مهدی بازرگان ، به عنوان نخست وزیردولت موقت ، انتخاب شد و خبر آن در 16 بهمن رسماً به اطلاع مردم رسید.
